Od 1 stycznia 2003 r. obowiązuje ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej z dnia 27 lipca 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 141 poz. 1176), która wprowadziła nowe prawa i obowiązki zarówno po stronie konsumenta jak i sprzedawcy. Poniżej prezentujemy vademecum konsumenta.
NIEZGODNOŚĆ TOWARU Z UMOWĄ Uregulowana została od dnia 1 stycznia br. USTAWĄ z dnia 27 lipca 2002 r. O SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH SPRZEDAŻY KONSUMENCKIEJ ORAZ O ZMIANIE KODEKSU CYWILNEGO (Dz.U. z dnia 5 września 2002 r. Nr 141, poz. 1176).
Ustawa o sprzedaży konsumenckiej reguluje sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej zwanej KONSUMENTEM tj. takiej która nabywa ten towar w celu niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Ustawa zastąpiła Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży miedzy przedsiębiorcami a konsumentami.
Ustawa zawiera postanowienia, które nie tylko zwiększają zakres ochrony konsumenta, ale również wzmacniają pozycję przedsiębiorcy.
Sprzedawca w świetle przepisów ustawy odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, a niezgodność ta istniała w chwili wydania rzeczy.
Każdy zakup towaru stanowi zawarcie umowy pomiędzy sprzedawcą a konsumentem.
Towar jest niezgodny z umową, jeśli: (art. 4 ust. 1,2,3,4):
1. nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi, wzorowi lub próbce (np. lodówka ma jeden agregat, mimo zapewnień sprzedawcy, że posiada dwa agregaty lub wykładzina jest ciemniejsza od zamówionej według próbki)
2. nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy (np. farba która miała być przeznaczona do malowania pomieszczeń jest farbą do użytku zewnętrznego, środki pielęgnacyjne, które miały być przeznaczone do konserwacji konkretnego rodzaju paneli okazały się nieodpowiednie)
3. nie nadaje się do celu do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany (np. piłka do gry szybko traci powietrze, podeszwa w butach sportowych pęka w czasie biegania)
4. właściwości towaru nie odpowiadają właściwością cechującym towar tego rodzaju (np. kurtka puchowa kurczy się w praniu lub farbuje, mimo postępowania zgodnego z zaleceniem producenta).
Jak stwierdzić, czy niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania rzeczy?
Ustawa wprowadza domniemanie, iż niezgodność, która została wykryta przed upływem 6 miesięcy od wydania rzeczy, istniała już w chwili zakupu (art. 4 ust. 1).
Oznacza to, iż kupujący nie musi udowadniać (np. poprzez powoływanie rzeczoznawcy), iż niezgodność istnieje, gdyż to sprzedawca, który twierdzi, że było inaczej, ma obowiązek to wykazać.
Natomiast wykrycie niezgodności towaru z umową po upływie 6 miesięcy skutkuje możliwością oddalenia reklamacji przez sprzedawcę, jeśli stwierdzi on, że do powstania niezgodności (wady) przyczynił się konsument.
Dochodzenie swoich praw przez konsumentów po upływie 6 miesięcy od wydania rzeczy, może być trudniejsze.
Komu i w jaki sposób składać reklamację?
Odpowiedzialny za niezgodność towaru z umową jest sprzedawca.
Reklamację należy składać u sprzedawcy.
Sprzedawca nie ma prawa odsyłać konsumentów do innego podmiotu, np. producenta, gwaranta, importera, hurtownika.
To konsument decyduje o tym w jakim trybie chce złożyć reklamację, czy w ramach niezgodności towaru z umową (odpowiedzialność sprzedawcy), czy w ramach udzielonej gwarancji (odpowiedzialność gwaranta).
Odpowiedzialność sprzedawcy jest niezależna od winy i opiera się na zasadzie ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Reklamacje należy zawsze składać na piśmie. Jest to najlepsza forma dowodowa.
Jakie są terminy i tryb dochodzenia roszczeń?
1. Odpowiedzialność sprzedawcy trwa 2 lata od dnia wydania towaru (art. 10 ust. 1).
2. Konsument ma obowiązek zawiadomienia sprzedawcy o stwierdzonej niezgodności towaru z umową przed upływem 2 miesięcy od jej stwierdzenia (art. 9 ust. 1).
3. Roszczenie kupującego powinno być zaspokojone niezwłocznie po złożeniu reklamacji.
4. Jeżeli sprzedawca nie załatwia reklamacji "od ręki", to ma obowiązek poinformować konsumenta w ciągu 14 dni, czy uznał reklamację za uzasadnioną czy ją oddalił. Brak reakcji sprzedawcy w tym terminie oznacza, że uznał reklamację zgodnie żądaniem konsumenta (art. 8 ust. 3).
5. Ustawa nie określa trybu i terminów rozpatrywania reklamacji. Stwierdza jedynie, że przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia.
6. Roszczenia klienta z tytułu reklamacji przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez niego niezgodności towaru z umową. Przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu, w jakim sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z umową (art. 10 ust.2).
Czego możemy żądać, reklamując niezgodność towaru z umową?
Konsument może żądać przede wszystkim doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową (art. 8 ust. 1 i 4), tzn.:
• nieodpłatnej naprawy towaru,
• wymiany towaru na nowy.
Wybór miedzy naprawą a wymianą należy do kupującego (art. 8 ust. 1)
Sprzedawca może się nie zgodzić na naprawę lub wymianę, jeśli są one niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów.
Oceniając nadmierność kosztów uwzględnia się nie tylko wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, ale również niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia.
Po ponownym stwierdzeniu niezgodności z umową takiego naprawionego lub wymienionego towaru, kupującemu nadal przysługuje jedynie roszczenie naprawy lub wymiany towaru.
Jeśli reklamowany towar zostanie przez sprzedawcę wymieniony to dwuletni okres odpowiedzialności sprzedawcy rozpoczyna się na nowo (art. 10 ust.).
Kiedy kupujący może żądać zwrotu zapłaconej ceny i odstąpienia od umowy albo obniżenia ceny?
Jeśli naprawa lub wymiana:
• są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów (np. wymiana płyty głównej do komputera jest niemożliwa, gdyż nie produkuje się już takich płyt lub nie ma w sprzedaży takiego sprzętu),
• narażałaby kupującego na znaczne niedogodności (np. brak części wymiennych, zapasowych, trzeba je sprowadzać z zagranicy, co powoduje znaczne wydłużenie terminu reklamacji a lodówka jest niezbędna konsumentowi),
• nie zostanie wykonana w odpowiednim lub umówionym terminie (przy określaniu terminów załatwiania reklamacji uwzględnia się rodzaj i cel jego nabycia).
Jeśli niezgodność towaru z umowa jest nieistotna, kupujący nie może żądać odstąpienia od umowy i zwrotu ceny, a jedynie obniżenia ceny (np. w zakupionych meblach brakuje jednej z półek lub półka jest wykonana w innym odcieniu).
Nowe przepisy, w praktyce ich stosowania, ograniczają w porównaniu z przepisami o rękojmi możliwość skorzystania z prawa odstąpienia od umowy, a zwrot ceny niestety będzie należał do rzadkości.
Ustawa wprowadza pojęcie "gwarancji europejskiej" - jest to oświadczenie przedsiębiorcy (np. w reklamie lub dokumencie gwarancyjnym), że bierze on odpowiedzialność za jakość towaru i jego właściwości przez określony czas (art. 13). (np. panele, dachówka, farba..).
Udzielenie gwarancji jest dobrowolne, czas trwania gwarancji nie jest określony w przepisach ustawy, a jedynie wynika z dokumentu lub oświadczenia Gwaranta.
Zwrot towaru zgodnego z umową zależy tylko od dobrej woli sprzedawcy lub wcześniejszego uzgodnienia takiej możliwości (najlepiej potwierdzonej pisemnie).
Nie ma przepisów nakazujących sprzedawcy przyjęcie zwrotu towaru pełnowartościowego, tylko z powodu rozmyślenia się konsumenta.
Obowiązkiem konsumenta jest udowodnienie, że zakup towaru nastąpił w danej jednostce handlowej poprzez okazanie dowodu zakupu (paragon, faktura, rachunek).
Konsument nie ma obowiązku dokładnego badania towaru kupowanego w sklepie, przyjmuje w dobrej wierze, że towar sprzedawany przez sprzedawcę jest towarem pełnowartościowym.
Sprzedawca nie ma obowiązku odszukania potwierdzenia zawarcia umowy, jest to tylko jego dobra wola wobec kupującego.
Obowiązkiem sprzedawcy załatwiającego reklamację poprzez naprawę lub wymianę jest zwrot kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia (art. 8 ust. 2).
Ustawa nakłada na sprzedawcę także obowiązek zapewnienia kupującemu w miejscu sprzedaży odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych umożliwiających dokonanie wyboru towaru i sprawdzenia jego jakości, kompletności, itp. (art. 3 ust. 3).
Obowiązkiem sprzedawcy jest wydanie wraz z towarem konsumpcyjnym wszystkich elementów jego wyposażenia oraz instrukcji obsługi, konserwacji w języku polskim (art. 3 ust. 5).
Sprzedawca ma obowiązek przy sprzedaży za cenę powyżej 2 tysięcy złotych potwierdzić na piśmie wszystkich istotnych postanowień zawartej umowy (adres sprzedawcy, cenę towaru, nazwę, itp.).
W pozostałych przypadkach sprzedawca wydaje pisemne potwierdzenie zawarcia umowy na żądanie kupującego (art. 2 ust. 2 i 3 ustawy).
W umowach zawieranych między przedsiębiorcami, nabywającymi towary do celów gospodarczych lub zawodowych stosuje się dotychczasowe przepisy o rękojmi za wady uregulowane w Kodeksie Cywilnym w art. 556-576.
Terminy zawiadamiania sprzedawcy o niezgodności z umową artykułów żywnościowych są krótsze i będą szczegółowo określone w drodze rozporządzania przez właściwego Ministra.
Należy stosować zasadę, iż w terminie przydatności artykułu spożywczego do spożycia konsument ma prawo do złożenia ewentualnej reklamacji (np. w przypadku konserw może to być okres kilku miesięcy po dokonaniu zakupu towaru)
Nowością jest, że sprzedawca, który zaspokoił roszczenia klienta z tytułu reklamacji - może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców, jeżeli przyczynił się od do niezgodności towaru z umową, np.. towar był uszkodzony z powodu wcześniejszego nieprawidłowego przetransportowania go. (art. 12 ust. 1 i 2)
