Powiat opoczyński położony jest na terenie Równiny Radomskiej i Wzgórz Opoczyńskich, z najwyższymi szczytami Sielecką Górą (285,6 m.n.p.m.) i Diablą Górą (285,1 m.n.p.m.). Duży wpływ na krajobraz powiatu mają rzeki : Pilica, Drzewiczka, Wąglanka, zbiorniki Wąglanka – Miedzna, zbiornik w Drzewicy, w Opocznie oraz część Zalewu Sulejowskiego. Czyste i zdrowe powietrze zapewniają piękne lasy spalskie, fragmenty lasów Zalewu Sulejowskiego czy Gór Świętokrzyskich. Cenne są w nich drzewostany jodły koło Małych Końskich, las mieszany pod Białaczowem czy stuletnia aleja modrzewi między Białaczowem a Ossą.
Na terenie powiatu znajduje się 235 pomników przyrody oraz rezerwaty, do których należą w między innymi: w gminie Białaczów rezerwat leśny utworzony w 1976 roku, z drzewostanem liczącym około 200 lat; w gminie Żarnów - rezerwat leśny Diabla Góra czy rezerwat leśny Jodły Sieleckie, a także rezerwat leśny Gaik.
Atrakcyjność powiatu opoczyńskiego podkreślają liczne zabytki kultury narodowej. Na szczególną uwagę zasługują: ruiny zamku warownego z XIV w. w Drzewicy, Dwór Starostwa z przełomu XVII i XVIII w., kościół Marii Magdaleny z XVIII w., kościół parafialny pw. Św. Łukasza z XIV w. w Drzewicy, klasztor ojców Filipinów z 1673 r. w Poświętnem.
Gmina Żarnów posiada grodzisko wczesnośredniowieczne zwane „Górą Szwedzką„ i monumentalny kościół pw. Św. Mikołaja, zawierający elementy sztuki romańskiej. Natomiast w Białaczowie na uwagę zasługuje zachowany prostokątny rynek z ratuszem z XVIII wieku. Gmina Mniszków to zespół dworski z XIX wieku otoczony parkiem z XIX wieku o dużych wartościach zabytkowych i przyrodniczych. Ponadto będąc w gminie warto pojechać do wsi Błogie Szlacheckie i zobaczyć zabytkowy kościół zbudowany przez cystersów. We wsi Zajączków warty uwagi jest kościół drewniany pod wezwaniem Serca Jezusowego z 1932 roku.
W Opocznie trzeba zobaczyć renesansowy zamek z XIV/XIX wieku (obecnie siedziba Muzeum Regionalnego), kościół Św. Bartłomieja z elementami gotyku, dawną synagogę z XVIII wieku, kościół drewniany Św. Magdaleny z XVIII wieku. Ponadto na terenie gminy znajduje się: we wsi Kraśnica - zabytkowy kościół parafialny z XVIII wieku, we wsi Mroczków Gościnny - parafialny kościół wybudowany w początkach XIX wieku, a we wsi Zameczek – zachował się dwór drewniano – murowany z XVII wieku.
W Paradyżu warto obejrzeć ocalały barokowy klasztor i kościół oo. Bernardynów z XVII wieku, a w Wójcinie późno klasycystyczny kościół św. Andrzeja z 1826 roku. Do najciekawszych zabytków Sławna należy kościół murowany zbudowany w 1852 roku. We wsi Kunice znajduje się zabytkowy kościół parafialny Św. Wawrzyńca oraz park podworski z XIX wieku z 200-letnimi dębami i bukami, natomiast we wsi Zachorzów jest kościół drewniany z 1785 roku pod wezwaniem Św. Michała.
Najstarszy ze wszystkich gmin powiatu jest Żarnów. Można spotkać tam znikome ślady pobytu człowieka z okresu ponad 4,5 tys. lat. Znaleziono je w rejonie wsi Pilichowice, Zdyszewice, Dorobna Wola. W okolicach Myśliborza, Ruszenic, Klewa, Przyłęku i Straszowej Woli odkryto fragmenty ręcznie lepionych naczyń glinianych i narzędzi kamiennych, pochodzące z epoki brązu. Najstarszym zabytkiem Żarnowa jest prawie 900-letni, romański kościół Św. Mikołaja z obronną wieżą. Ponadto na terenie gminy Żarnów warto zobaczyć we wsi Skórkowice pochodzący z XVII wieku kościół Św. Łukasza Ewangelisty o pięknej klasycystycznej fasadzie.
